Kościół San Luigi dei Francesi niedaleko od Piazza Navona, niedaleko Corso Rinascimento.

Po wejściu przejdź całą lewą nawą, a na samym końcu, w Kaplicy Contarellich, przed Twoimi oczami otworzą się trzy cuda:

• „Powołanie Świętego Mateusza”;
• „Męczeństwo św. Mateusza”;
• i „Św. Mateusz i Anioł”.

Caravaggio zdołał uzyskać to zlecenie już w wieku dwudziestu kilku lat po odmowie kontynuowania dekoracji przez Cavalier d'Arpino, w którego warsztacie artysta „przyłożył się do malowania kwiatów i owoców”.

Caravaggio jako pierwszy stworzył płótna boczne (1599-1600).

W Powołaniu (płótno po lewej stronie) przedstawiony jest moment „powołania” św. Mateusza przez Chrystusa: artysta umieszcza tę scenę w swoich czasach, gdy widzimy celników ubranych na wzór XVII wieku.

Tym, co czyni tę scenę sugestywną, jest promień światła dochodzący z góry, który niemal dotykając dłoni Chrystusa, oświetla odbiorcę tego „szpiczastego palca wskazującego”:

w rzeczywistości nie chodzi tu o światło naturalistyczne, ale o światło „boskie”.

W Męczenstwie (płótno centralne) kompozycja opiera się na postaci kata, który przygotowuje się do ostatecznego pchnięcia na Świętego, leżącego u jego stóp, podczas gdy anioł spieszy, by ofiarować palmę męczeństwa.

Wreszcie, jeśli chodzi o płótno centralne, św. Mateusza i Anioła (płótno po prawej), dzisiaj widzimy drugą wersję reprezentowaną przez Caravaggia:

pierwsza wersja została faktycznie odrzucona, ponieważ ukazywała Świętego jako analfabetę, „z nogami z grubsza wystawionymi na widok ludzi”, a Anioła prowadzącego jego rękę, ponieważ był prawie niezdolny do pisania.

Ta druga wersja jest raczej bardziej opanowana, choć zachowany jest kontrast między postacią św. Mateusza, „ludzkiego nazbyt ludzkiego”, a postacią anioła, stworzoną według kanonów manierystycznych.

Tematyka obu obrazów obecna w Galeria Sztuki Kapitolińskiej, „Buona Ventura” (1593-4) i „S. Jana Chrzciciela” (1602), do których wielokrotnie zwracał się Caravaggio.

W pierwszej pracy ciekawa jest gra spojrzeń, którą artysta tworzy pomiędzy obiema postaciami: jest to Cygan, który udając, że czyta z dłoni naiwnego młodzieńca z zamożnej klasy, przebiegłym gestem zsuwa mu pierścionek z palca.

Druga praca, jak już wspomniano, jest praktycznie identyczną kopią tej zachowanej w Galerii Doria Pamphilj.

Jadąc od Piazza del Popolo w kierunku Piazza Venezia, niemal na końcu Via del Corso, po prawej stronie napotkacie Galeria Dorii Pamphilj, w którym można stworzyć zgrabne trio, gdyż w Galerii znajdują się 3 prace Caravaggia:

• Magdalena Pokutująca (ok. 1595),
• „Odpoczynek podczas ucieczki do Egiptu” (ok. 1595)
• oraz jedna z dwóch identycznych wersji „S. Jana Chrzciciela” (1602).

W pierwszej pracy temat religijny jest ujęty w tonację domową, ze skruszoną Magdaleną w centrum pustej przestrzeni, która właśnie porzuciła na ziemi naszyjnik z pereł i klejnotów na znak porzucenia doczesnego życia.

Drugie dzieło stanowi prawdziwe arcydzieło jego młodzieńczej fazy:

przestrzeń jest bowiem zorganizowana w zupełnie oryginalny sposób, z dwiema grupami postaci (św. Józefem z jednej strony i Dziewicą z Dzieciątkiem z drugiej) połączonymi centralną postacią Anioła, przedstawioną od tyłu; ten ostatni gra na skrzypcach nuty Pieśni nad pieśniami, których partyturę otwiera Giuseppe.

Na koniec zobaczymy obie wersje św. Jana Chrzciciela, druga bowiem zachowała się w Muzeach Kapitolińskich: postawa świętego jest pochodną pozycji z Ignudi Michała Anioła w Kaplicy Sykstyńskiej, jednak postać nabiera większej objętości dzięki efektom światłocienia.

WYSTAWA CARAVAGGIO W PALAZZO BARBERINI

Galeria Borghese gromadzi w Rzymie największą grupę dzieł Caravaggia.

Wśród wczesnych dzieł malarza po prostu wspaniałe są „Chłopiec z koszem owoców” i „Chory Bacchino” (1593-4).

W pierwszej pracy uderza dbałość o szczegóły, przedstawiająca „martwą naturę”, którą młody człowiek trzyma w dłoni (patrz np. krwawy pęk dojrzałej figi czy odwzorowanie liści, czasem pożółkłych, czasem pestkowych).

Mówi się, że Del Bacchino Malato to autoportret Caravaggia, który zdecydował się sportretować w okresie choroby.

Wśród dzieł Caravaggia z jego bardziej dojrzałego okresu można tu podziwiać zwłaszcza „Madonnę dei Palafrenieri” (1605-6) i „Dawid z głową Goliata” (1609-10).

W Madonna dei Palafrenieri ponownie rozpoznajemy Lenę Antognetti w obliczu Madonny;

W Dawidzie z głową Goliata chcieliśmy natomiast ponownie utożsamić tego samego artystę w rysach Goliata, potwierdzając jego psychoanalityczne odczytanie (przebywamy w latach wyroku śmierci na artystę, który mimo to uciekł).

Bazylika Santa Maria del Popolo łatwo go znaleźć, ponieważ znajduje się tuż przy Piazza del Popolo, w pobliżu Bramy otwierającej się na Mury Aureliana.

Na transept wychodzi Kaplica Cerasi, w której wystawione są dzieła Caravaggia:

• „Nawrócenie św. Pawła” (1660-1),
• i „Ukrzyżowanie św. Piotra” (1600-1).

W pierwszej św. Paweł jest przedstawiony w pozycji leżącej na ziemi, w pozycji skróconej, u nóg konia, gdy upadł, gdy uderzyło go „bardzo silne światło objawienia”: wydarzenie Boże zostaje całkowicie „uwewnętrznione”, po raz kolejny dzięki użyciu symbolicznego światła.